จปฐ. คืออะไร
จปฐ. คือ ข้อมูลความจำเป็นพื้นฐาน เป็นข้อมูลที่แสดงถึงลักษณะของสังคมไทยที่พึงประสงค์ตามเกณฑ์มาตรฐานขั้นต่ำของเครื่องชี้วัด ว่าอย่างน้อยคนไทยควรจะมีคุณภาพชีวิตในเรื่องอะไรบ้าง และควรจะมีระดับความเป็นอยู่ไม่ต่ำกว่าระดับไหนในช่วงระยะเวลาหนึ่ง และทำให้ประชาชนสามารถทราบได้ด้วยตนเองว่า ในขณะนี้คุณภาพชีวิตของตนเองและครอบครัว รวมทั้งหมู่บ้าน/ชุมชนอยู่ในระดับใด มีปัญหาที่จะต้องแก้ไขในเรื่องใดบ้าง เป็นการส่งเสริมให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาตนเอง ครอบครัวและสังคม
ดังนั้น ข้อมูล จปฐ. ที่จัดเก็บโดยผู้นำชุมชน หัวหน้าคุ้ม หรืออาสาสมัคร ด้วยความสนับสนุนของคณะทำงานบริหารจัดเก็บข้อมูลระดับตำบล และองค์กรปกครองสวนท้องถิ่น จะทำให้ทราบว่าแต่ละครัวเรือน และหมู่บ้านชุมชนมีปัญหาเรื่องอะไรบ้าง เมื่อทราบแล้ว สมาชิกในครัวเรือนต้องช่วยกันแก้ไข ส่วนใดที่ไม่สามารถแก้ไขได้เอง ก็ให้เป็นหน้าที่ของผู้นำชุมชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และส่วนราชการที่เกี่ยวข้องที่จะเข้ามาดำเนินการต่อไป
วัตถุประสงค์
เพื่อให้ประชาชนสามารถพัฒนาชีวิตความเป็นอยู่ของตนเองและครอบครัวให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีอย่างน้อยผ่านเกณฑ์ความจำเป็นพื้นฐาน โดยมีเครื่องชี้วัดข้อมูล จปฐ.เป็นเครื่องมือ
มติคณะรัฐมนตรี มติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 21 กันยายน 2536 “ให้ทุกหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาชนบทนำข้อมูล จปฐ. ไปใช้ประโยชน์ในการวางแผนพัฒนาชนบททุกระดับ การกำหนดนโยบายแนวทางการปฏิบัติ รวมทั้งการอนุมัติโครงการและการติดตามการพัฒนาชนบทด้วย”
ข้อมูลกลางของประเทศ เป็นข้อมูล จปฐ. เป็นข้อมูลกลางของประเทศที่ใช้วัดคุณภาพชีวิตของคนไทยทุกครัวเรือน เป็นข้อมููลที่ทำให้รู้เป้าหมายของครัวเรือนยากจนที่นำไปสู่การจัดทำแผนชุมชนและแผนพัฒนาท้องถิ่น เพื่อแก้ไขปัญหาและพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนให้ดียิ่งขึ้น รวมทั้งการแก้ไขปัญหาความยากจนของประชาชนตามนโยบายของรัฐบาล และกระทรวงมหาดไทย
ข้อมูล จปฐ. เป็นข้อมูลของทุกหน่วยงานและทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนที่ได้ช่วยกันกำหนดเกณฑ์ชี้วัดนั้น และช่วยกันแก้ไขปัญหาและพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนให้ดีขึ้นตั้งแต่ระดับครัวเรือน หมู่บ้าน/ชุมชน ตำบล อำเภอ จังหวัดและส่วนกลาง ซึ่งในแต่ละตัวชี้วัดมีเจ้าภาพรับผิดชอบทั้งในระดับส่วนกลาง ส่วนภูมิภาคและส่วนท้องถิ่น
ข้อมูล จปฐ. ปี 2555-2559 ช่วงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 11 มี 5 หมวด 30 ตัวชี้วัด ประกอบด้วย
หมวดที่ 1 สุขภาพดี มี 7 ตัวชี้วัด
หมวดที่ 2 มีบ้านอยู่อาศัย มี 7 ตัวชี้วัด
หมวดที่ 3 ฝักใฝ่การศึกษา มี 5 ตัวชี้วัด
หมวดที่ 4 รายได้ก้าวหน้า มี 4 ตัวชี้วัด
หมวดที่ 5 ปลูกฝังค่านิยมไทย มี 8 ตัวชี้วัด
บทบาทกรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย มอบหมายให้กรมการพัฒนาชุมชน รับผิดชอบในการประสานการจัดเก็บข้อมูล จปฐ.ทุกครัวเรือนในเขตชนบทเป็นประจำทุกปี รวมทั้งส่งเสริมและสนับสนุนให้เทศบาลเมือง เทศบาลนคร เมืองพัทยา และกรุงเทพมหานคร ดำเนินการจัดเก็บข้อมูล จปฐ.ด้วย
ประโยชน์ของข้อมูล จปฐ.
1.ประชาชน ทราบว่า “ตนเองมีคุณภาพชีวิตเป็นอย่างไรผ่านเกณฑ์หรือไม่ผ่านเกณฑ์ใดบ้าง” ทั้งนี้ไม่จำเป็นเสมอไปว่าคนรวยหรือคนที่อยู่ในเมืองใหญ่ จะมีคุณภาพชีวิตที่ดีเพราะคุณภาพชีวิตที่ดีนั้นไม่ได้วัดที่รายได้อย่างเดียว
2.ภาคราชการและภาครัฐ สามารถทราบถึงปัญหาที่แท้จริงของประชาชนว่า ครัวเรือน หมู่บ้าน ตำบล อำเภอ จังหวัดใด มีปัญหาเรื่องอะไร เพื่อสามารถวางแผนการพัฒนาในด้านต่าง ๆ ได้ตรงกับปัญหาที่ชาวบ้านต้องการ
3.ภาคเอกชน สามารถนำข้อมูลจาก จปฐ. มาใช้ในการตัดสินใจและวางแผนในการบริหารจัดการ เพื่อลงทุนทางธุรกิจได้
ขั้นตอนการจัดเก็บข้อมูล จปฐ.
ขั้นตอนการนำ จปฐ. ไปใช้ในการพัฒนา
